Geld & ik » Interviews » Schulden door ziektekostenverzekering

Órfhlaith Wassenaar (31) is schuldhulpverleenster voor jongeren bij Doras in Amsterdam Noord.

Hoe help je jongeren met een schuld?

Als jongeren zich aanmelden vraag ik ze altijd om alle gegevens over inkomen, uitgaven en schulden mee te nemen. Dan maken we eerst een inventarisatie van wat er aan de hand is. We kijken wat er binnenkomt, wat eruit gaat en wat ze over houden aan het eind van de maand. Dan gaan we kijken hoe we het kunnen oplossen.

Moet je er achteraan zitten dat meenemen van die gegevens?

Degenen die alles bewaren nemen alles mee, maar er zijn er ook die alles weggooien, om het maar niet te zien. Als ze de eerste keer komen en ze nemen niets mee, dan zeg ik; we gaan eerst de administratie ordenen. Neem alles mee, al heb je het in een vuilniszak onder je bed liggen. We gaan er gewoon mee aan de slag. En dan doen ze dat ook. Bij degenen die alle weg hebben gegooid moet je een maand wachten tot de post weer binnen is.

Hoe komen ze bij jou?

Soms melden jongeren zich zelf aan, maar vaak worden ze door andere hulpverleners aangemeld, bijvoorbeeld door ‘streetcornerwork’ in Amsterdam Noord, ambulante jongerenwerkers die jongeren op straat opzoeken. Of Spirit, een onderdeel van Bureau Jeugdzorg, die werken met 16 + kinderen. Of de Dienst Werk en Inkomen, waar jongeren zich gemeld hebben om een uitkering aan te vragen. Op de middelbare scholen hier in Amsterdam Noord werkt Westerbeek, ook een organisatie voor schuldhulpverlening. De jongeren van het ROC komen bij ons.

En ouders?

Vooral moeders nemen contact met ons op. Doras is heel bekend in de wijken in Amsterdam Noord. Als het eerste contact uitgaat van de ouders heb je vaak niet zo’n heel erg gemotiveerde jongeren, maar wel heel erg gemotiveerde ouders. In principe zijn dat niet de cliënten die wij heel graag hebben. Maar we proberen de rol van de ouders een beetje weg te krijgen, zodat de jongeren het toch zelf gaan doen.

Hoeveel jongeren volg je?

Actief begeleid ik er nu rond de vijftien, maar dat kan per week verschillen. Aanmeldingen kunnen op elk moment van de dag gedaan worden, ook ’s avonds. We hebben een emailadres waar jongeren zich kunnen aanmelden.

Wat zijn de belangrijkste problemen?

Veel jongeren hebben niet direct vanaf hun achttiende jaar de ziektekostenverzekering betaald, waardoor de achterstand heel snel oploopt. Als je alleen een basisverzekering hebt al 100 euro schuld per maand. En als je dat een paar maanden niet betaalt, heb je al heel snel een grote schuld. Wat je ook vaak ziet is het telefoonabonnement wat niet kan worden betaald waardoor er een achterstand ontstaat. De telefoon wordt afgesloten waardoor ze weer een nieuwe abonnement afsluiten. Verder zien we veel studieschulden, lesgeld dat niet betaald is, of iemand die gestopt is met een studie en moet terugbetalen. Er zijn ook jongeren die schulden hebben bij het CJIB (Centraal Justitieel Incasso Bureau). Bijvoorbeeld voor door rood licht rijden of zwart rijden in de trein. Of schulden door het kopen van spullen op afbetaling en dan de maandelijkse betalingen niet doen. Dat zien we veel bij alleenstaande moeders die hun kinderen willen kleden. Maar schulden door de ziektekostenverzekering zien we heel veel.

Hoe komt dat?

Ik denk dat het een combinatie is van niet weten en denken dat je het niet nodig hebt. En soms omdat ouders het ook niet betalen of omdat ze het niet hebben doorgegeven dat ze moeten betalen.

Wat doe je als je de problemen in kaart hebt gebracht?

Eerst maken we de administratie op orde, zodat we precies weten welke schulden er zijn maar ook om ervoor te zorgen dat ze het later zelf kunnen. Wat is het inkomen, wat zijn de uitgaven en wat blijft erover aan het eind van de maand. Blijft er niets over, dan gaan we kijken wat we kunnen doen om het inkomen te vergroten. Kunnen ze een bijbaantje vinden, moeten we helpen met een cv maken en solliciteren. Als er dan iets overblijft aan het eind van de maand gaan we kijken met de jongeren of ze iets kunnen gaan terugbetalen aan de schuldeisers. Daar werken we naar toe.

Hebben de jongeren een idee van het belang van een financiële administratie?

Ik denk dat ze dat pas zien op het moment als er een deurwaarder voor de deur staat. Voor die tijd, als niemand ze daar op wijst, is het vaak lang leve de lol.

Hoe zit het met de motivatie om van de schuld af te komen?

Je merkt vaak bij de eerste afspraak al aan iemands houding of hij of zij het vol gaat houden of gaan afhaken. Dat merk je aan het type vragen dat ze stellen en of ze meewerken. Diegenen die meteen al bij de eerste afspraak niet komen, gaan het moeilijk krijgen. Jongeren die zelf contact opnemen zijn over het algemeen wel gemotiveerd.

Hoeveel van de jongeren die je begeleidt zullen succesvol zijn in het aflossen van hun schuld?

Als ze komen komt het meestal goed. Bij jongeren zijn de problemen vaak heel praktisch op te lossen. De meesten hebben niet veel vaste lasten omdat ze nog thuis wonen of bij iemand inwonen. Je kunt heel snel concrete stappen nemen.

Hebben de schuldeisers coulance als het om jongeren gaat?

Het hangt er een beetje vanaf hoe bont iemand het heeft gemaakt. Maar als iemand voor het eerst een schuldregeling heeft zijn de schuldeisers wel bereid om er aan mee te werken. Maar als een cliënt al tien keer een afspraak heeft gemaakt die niet nagekomen is, dan willen de schuldeisers ook niet meer meewerken. Maar het helpt ook dat de schuldhulpverlener, zoals ik, de afspraken maakt, en niet de klant zelf. Dan weten ze dat de schuld eerlijk over de schuldeisers verdeeld wordt. We hebben een goede onderhandelingspositie voor de jongeren.

Hoe blijf je in contact met de jongeren?

Bijna iedereen heeft een smartphone en iedereen heeft whats-app. Als je een berichtje stuurt reageren ze direct. Je krijgt meteen een berichtje terug. Bellen heeft geen zin. Voicemail luisteren ze niet af en terugbellen doen ze niet. Ze kunnen ook ’s avonds een mail sturen of whats-appen.

Zijn de jongeren op de hoogte van alle voorzieningen?

Veel jongeren weten wel dat er zorgtoeslag bestaat. Maar we kijken er wel altijd naar en als ze het niet weten gaan we het aanvragen. We vragen of ze vorig jaar gewerkt hebben, want dan hebben ze recht op teruggave van de belasting. En daar kan ook weer wat mee worden afbetaald. Meestal weten ze dat niet. We helpen ook met het aanvragen van studiefinanciering. Ook weten veel jongeren die thuis wonen niet dat ze een uitkering kunnen aanvragen. Ze moeten zich inschrijven bij een uitzendbureau en hebben vier weken de tijd om te solliciteren en een baan te vinden. Vind je geen baan, dan krijg je met terugwerkende kracht een uitkering. Dat is toch zo’n 700 euro per maand. Daar kun je een hoop dingen mee oplossen. Als je alleen zorgtoeslag hebt, 88 euro per maand, kun je nog niet eens je ziektekostenverzekering betalen. Dan kom je niet uit. We moeten sowieso een manier vinden om het inkomen te vergroten, waardoor de kans groter wordt dat de schuldregeling gaat lukken .